پایش و پیش بینی وقوع طوفان های گرد و غبار با بررسی تغییرات پوشش گیاهی و عناصر اقلیمی (مطالعه موردی : جنوب و جنوب شرق ایران)

پدیده فرسایش بادی و طوفان های گرد و غباری ناشی از آن یکی از مهمترین مخاطرات زیست محیطی جهان امروز است که هر ساله خسارات جبران ناپذیری را بر بخش های مختلف از جمله محیط زیست و سلامت انسان ها وارد می کند.گستردگی مناطق خشک و نیمه خشک در ایران و بروز پی در پی این پدیده در مناطق جنوب و جنوب شرق کشور که از مناطق عمده متاثر از فرسایش بادی هستند، اهمیت بررسی و مطالعه این پدیده را نشان می دهد. هدف از این مطالعه پایش و پیش بینی طوفان های گرد و غبار به صورت سالانه و ماهانه در جنوب و جنوب شرق ایران می باشد. در این مطالعه که با استفاده از آمارهای سازمان هواشناسی ایران در 18 ایستگاه سینوپتیکی جنوب و جنوب شرق ایران طی سال های 2001 تا 2009 انجام شد، روزهای گردوغباری با دو منشاء نزدیک و خارج از ایستگاه های سینوپتیکی استخراج گردید و پس از پایش سالانه و ماهانه طوفان ها، با استفاده از عناصر اقلیمی و شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده (ndvi)، اقدام به پیش بینی طوفان های گردوغبار با استفاده از رگرسیون فضایی چندمتغیره گردید. نتایج نشان می دهد که گردوغبار با منشاء نزدیک ایستگاه باعث ایجاد بیشترین روزهای گردوغباری در منطقه می شود به طوری که بیش از 78 درصد از روزهای گردوغباری ناشی از گردوغبار ایجاد شده با منشاء نزدیک ایستگاه است. تست اعتبار سنجی مدل های رگرسیونی نشان داد که این مدل ها فراوانی طوفان های گردوغبار را در ماه های گرم و پرغبار با دقت بالایی پیش بینی می کنند. با توجه به اینکه عمده ی گردوغبار این منطقه با منشاء نزدیک ایستگاه ها است، می توان با اقدامات بیابان زدایی و مقابله با فرسایش بادی حجم قابل توجهی از این طوفان ها را کاهش داد.